Dil ve konuşma bozukluğu nedir bakıldığı zaman bireylerin iletişim sırasında karşısındaki kişilerin konuştuklarını anlama, kendini ifade etme becerisinde meydana gelen sorunları ifade eder. Dil ve konuşma ile alakalı olan bozuk durumu birbirinden farklı olmaktadır, bununla beraber kişiler diğer kişileri anlamada, düşüncelerini anlaşılır kılmada zorlandığı zaman dil bozukluğu yaşarlar.
Dil ve konuşma bozukluğu ile kişiler sesleri net ve anlaşılır bir şekilde telaffuz edemediğinde, ses düzeyinde sıkıntı olduğunda veya kekemelik gibi konuşmaların akıcı olmayan hale getiren faktörlerin olmasında konuşma bozukluğu meydana gelebilir.
Dil ve Konuşma Bozuklukları Türleri
Dil ve konuşma bozuklukları türlerine bakıldığı zaman farklı kategorilere ayrılmaktadır. Çeşitli sebeplerden dolayı dil ve konuşma bozuklukları meydana gelir. Konuşmada meydana gelen bozukluklara bakıldığı zaman nörolojik problemler, yarık damak veya diş problemleri, zihinsel yetersizlik, down sendromu gibi genetik ve gelişimsel bozuklar olabilmektedir. Dil ve konuşma bozuklukları türleri şu şekildedir,
- Motor konuşma bozukluklarında konuşma eyleminde meydana gelen kas gruplarında nörolojik sebeplerden dolayı sorun yaşanılır. Kas gruplarında görülen hasar, güçsüzlük, koordinasyon bozukluğu gibi konuşma olumsuz olarak etkilenir.
- Yutma bozukluklarına bakıldığı zaman yutma eyleminin farklı aşamalarında meydana gelen güçlüklerle birlikte kendisini göstermektedir.
- Beyinden gelen konuşma bozukluğu konusunda afazi, yani edinilmiş olan dil bozukluklarında çoğu zaman beyin kısmında meydana gelen hasar sonucunda nörolojik kaynaklı bir dil ve konuşma bozukluğu olmaktadır.
- Ses bozuklukları yani seslerin şiddet, perde veya kalite durumundan dolayı normalden olumsuz yönde farklılık gösteren durumlar olmaktadır.
- Kekemelik yani akıcılık sorunlarına bakıldığı zaman bireylerde meydana gelen konuşmada akıcılık, ritim, hız gibi kısımlarda sorun yaşanan durumdur.
- Gecikmiş olan dil ve konuşma sorununda, kişiler dil becerilerini ifade etme, anlama yönünden yaşından beklenen seviyede gelişim gösteremezler.
- Konuşma bozuklukları nelerdir bakıldığı zaman artikülasyon ve fonolojik bozukluklarda bireylerin sesleri, sözcükleri heceleri normalden daha dikkat çekici bir şekilde anlaşılması zor ve farklı bir şekilde konuşması ile beraber görülmektedir.
Dil ve Konuşma Bozukluğu Tedavisi
Dil ve konuşma bozukluğu tamamen duymasının ve konuşma seslerinin doğru üretimi ile alakalı sorunlardır. Dil ve konuşma bozukluğu tedavisi için uzman dil ve konuşma terapistleri bozukluların tanısını ve tedavisini geliştirebilirler. Dil ve konuşma bozukluğu tedavi sürecine bakıldığında terapist olan kişiler birebir veya grup ortamı içerisinde tedavi alabilirler. Dil ve konuşma bozukluğu terapisine bakıldığı zaman,
- Artikülasyon terapisi ile birlikte ses üretimi veya artikülasyon esnasında terapist olan kişiler doğru ses üretimini gösterirler. Karşılığında ise eğitim alan kişilerden tekrar etmesi beklenir. Terapistler doğru ses üretimi ile beraber görsel ve fiziksel olarak yardım edebilmektedir.
- Dil terapisi aktiviteleri için özellikle çocuklarla yaşına uygun oyunlar oynanır, görsel kitaplar, resim kullanılır, masa başı veya yer aktiviteleri içerisinde dil gelişimi stimüle edilmektedir.
- Kişilerin yaşına uygun olarak dil kurallarını ve kelime haznesini pratik etmek için model olma yöntemi ile tekrarlama yöntemi kullanılır.
- Verilen eğitimlerde ağız ve dil kaslarının tekrardan eğitilmesi ile beraber sistematik bir şekilde çalışması amaçlanır. Bu teknikle birlikte çocukların sağlıklı konuşması sağlanır ve cümle kurma, sözlük yetilerinin düzgün bir şekilde gelişmesi sağlanır.
- Ani konuşma bozukluğu nedenleri psikolog olan kişiler tarafından araştırılır ve konuşma bozukluğunun farklı sebepleri varsa bu alanlara bakılır.
Dil ve Konuşma Terapisti Nedir?
Dil ve konuşma terapisti olan kişiler insanlarda dil konuşma, iletişimi ile ilgilenir. Tüm yaş gruplarına eğitim verebilirler ve bununa beraber ses konuşma yutma fonksiyonları ile birlikte dil bozukluklarını çözebilmektedir. Dil ve konuşma bozukluğu konusunda dil ve konuşma terapisti tanı, değerlendirme ve bilimsel incelemesinden sorumlu olabilmektedir.
Dil ve konuşma terapistleri bireylerin sorunlarını ve çözümlerini belirler, bununla birlikte değerlendirme sonrası terapi durumu planlar yürütür. Yardımcı uzmanlarla beraber dil ve konuşma terapistleri çeşitli alanlarda uzmanlaşmışlardır.
Dil ve Konuşma Bozukluğu Neden Olur?
Dil ve konuşma ile alakalı meydana gelen bozukluklar birbirinden farklı olabilmektedir. Eğer bir kişi diğerlerini anlamakta ve düşündüğü şeyleri konuşmada zorluk çekiyorsa dil bozukluğu yaşar konuşma bozukluğu da bir kişi konuşma seslerini akıcı ve düzgün telaffuz edememe durumudur. Dil ve konuşma bozukluğu neden olur bakıldığı zaman meydana gelen bozukluklar birçok farklı durumdan dolayı olabilmektedir. Dil ve konuşma bozukluğunun sebepleri,
- Düzgün cümle kuramama sorunu olan kişilerin temel sebebi sözcük dağarcığının kısıtlı olabilmesidir ve bazı ekleri kullanamaması, sözcüklerin bağlamına uygun bir şekilde kullanmama durumu olabilir.
- Dil ve konuşma bozukluklarının çeşitli sebepleri olabilir. Konuşmayı sağlayan kemik yapılarında veya kaslarda farklılık durumu olabilir.
- Beyin veya sinirlerde meydana gelen sorunlar yani serebral palsi, parkinson, işitme kaybı gibi nörolojik bozukluk gibi sorunlar olabilir.
- Beyin hasarı, mental retardasyon sorunu, zekâ geriliği, otizm, apert sendromu olabilir.
- Polipler, Reflü, ses tellerinde meydana gelen sorunlar, gırtlak kanderi gibi çeşitli hastalıklarda ses kaynaklı konuşmalarda sorun olabilmektedir.
Dil ve Konuşma Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?
Bireylerde meydana gelen dil ve konuşma bozukluğu bebeklik döneminden başlar ve devam eder. Gelişim sürecinin her evresinde çocukların çıkartması gereken sesler ve gerçekleştirilmesi beklenen davranışlar farklı olabilmektedir ve bireylerin erken dönemde bunu fark etmesi önemlidir. Dil ve konuşma bozukluğu tanısı nasıl konulur bakıldığı zaman,
- Her çocuğun kendine özgü bir gelişim aşaması bulunur bu sebeple bazı çocuklar becerilerini daha erken bir dönemde geliştirirken bazıları da daha geç yaşta belirtileri gösterebilirler.
- Çocukların gelişme düzeyinin tespit edilmesi amacı ile geliştirilen bazı değerlendirme envanterleri ve testleri bulunur ve çocukların gelişimi takip edilebilir.
- Dil ve konuşma gelişimin değerlendirilme durumu dil ve konuşma terapisti ile mümkün olan en erken dönemde yapılması gerekir, değerlendirme sonucu ile çocuklar doğrudan veya dolaylı yolla terapiye alınmaktadır. Eğer ek olarak farklı problemler meydana gelirse ilgili uzmanlara yönlendirme yapılmaktadır.
Dil ve konuşma bozukluğunun terapi sürecinde sorunun sebeplerine göre birkaç aydan birkaç yıla farklılık gösterir. Konuşma gecikme durumu sebepleri belirlendikten sonra her bireye farklı bir çalışma programı hazırlanır.
